فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

مقدمه......................................... 1

فصل اول : نماد و نگرشی نمادین

1-1     نماد و نگرش نمادین به هستی ................ 6

1-2     نماد و نقش آن در زندگی ................... 10

فصل دوم : سقاخانه

2-1وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن............. 13

2-1-1  شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی» 13

2-1-2 گرایش به فضاهای شهری سنتی .............. 14

2-1-3 مقایسه فضاهای سنتی و مدرن .............. 16

2-2 فرهنگ واژگانی سقاخانه .................... 18

2-3  علل پیدایش سقاخانه ...................... 24

2-4 دو عنصر اساسی در سقاخانه ................. 31

2-4-1 آب...................................... 32

2-4-1-1 آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ی ایران زمین  34

2-4-1-2 آب در دیگر آیین های باستانی........... 36

2-4-1-3 آب در ادیان و آیین ها................. 37

2-4-1-3-1 آب در دیانت یهود.................... 37

2-4-1-3-2 آب در مسیحیت ....................... 38

2-4-1-3-3 آب در آیین مندائی و صابئین ......... 38

2-4-1-3-4 آب در اسلام ......................... 39

الف : بازتاب آب در اسلام ..................... 39

ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی ................ 40

ج: آب ، واقعه کربلا و آب تربت ................ 42

د: آب و مذهب دو روی یک سکه‌اند در سقا خانه ... 45

2-4- 2 آتش ................................... 50

2-4-2-1 آتش و نور در ایران باستان ............ 50

2-4-2-1-1  اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان    53

2-4-2-1-2 آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی   53

2-4-2-2 کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام ...... 54

2-4-2-3 کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران ..... 55

2-4-2-4 نور و هنر ............................ 56

2-5 معماری سقا خانه .......................... 57

2-6 عناصر نمادین سقا خانه .................... 60

2-6-1 آینه ................................... 61

2-6-2 شمع ( چراغ نفتی ، لوستر ) .............. 63

2-6-2-1 شعله شمع ............................. 64

2-6-2-2 سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی   66

2-6-2-3 شمع گردانی در مراسم مقدس ............. 67

2-6-2-4 شمع در سقا خانه : آتش و آب ........... 67

2-6-3 قفل .................................... 68

2-6-4 آدمکهای فلزی ........................... 70

2-6-5 پنجه  .................................. 72

2-6-6 چشم .................................... 74

2-6-7 ظرف سقا خانه‌ای ......................... 75

2-6-8 ستاره .................................. 76

2-7 تزئینات دیگر سقاخانه ..................... 76

2-7 -1 کتیبه نویسی............................ 76

2-7-2 سنگاب................................... 80

2-8 رنگ در سقاخانه ........................... 81

2-8-1 پیشینه ای از رنگ ....................... 81

2-8-2 خواص رنگ سبز ........................... 82

2-8-2-1 مسرت بخشی و شاد آور بودن ............. 83

2-8-2-2 تقویت تحمل پذیری و صبر ............... 83

2-8-3 رنگ سبز در سقاخانه ..................... 84

2-9 معرفی تعدادی از سقاخانه‌های معروف

2-9-1 سقاخانه عزیز الله ......................... 90

2-9-2 سقاخانه سردر مجلسی ..................... 92

2-9-3 سقاخانه طوقچی .......................... 93

2-9-4 سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی .......... 95

2-9-5 سقاخانه در دشت ......................... 97

2-9-6 سقاخانه حاج آقا شجاع ................... 99

2-9-7 سقاخانه پنج شنبه دین .................. 101

2-9-8 سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو 103

2-9-9 سقاخانه‌های درب امام ................... 105

2-9-9-1  سقاخانه دالان درب امام .............. 105

2-9-9-2  سقاخانه صحن شمالی درب امام ......... 106

2-9-9-3  سقاخانه مجاور درب امام ............. 107

2-9-10 سقا خانه مسجد حکیم ................... 108

2-9-11 سقا خانه هارونیه ..................... 109

2-9-12 سقاخانه درب کوشک ..................... 110

2-9-13 سقاخانه بیدآباد ...................... 110

2-9-14 سقاخانه حاج محمد جعفر ................... 111

2-9- 15 سقاخانه قصر در دشت .................. 112

2-9-16 سقاخانه گرگ یراق ..................... 113

2-9-17 سقاخانه گذرهارونیه ................... 114

2-9-18 سقاخانه حاج علی ...................... 115

2-9- 19 سقاخانه آقانور ...................... 116

2-9-20 سقاخانه ترکها ........................ 117

2-9- 21 سقاخانه مسجد سید .................... 118

2-9-22 سقا خانه تاج الدین ................... 119

2-9-23 سقاخانه مسجد لبنان ................... 120

2-9- 24 سقاخانه مسجد ذکر الله .................. 121

فصل سوم : مکتب سقا خانه

3-1 مکتب سقا خانه و پیدایش آن ............... 122

3-2 هنرمندان مکتب سقا خانه .................. 127

3-2-1 منصور قندریز .......................... 127

3-2-2 حسین زنده رودی ........................ 129

3-2-3 پرویز تناولی .......................... 131

3-2-4 فرامرز پیل آرام ....................... 133

3-2-5 ژازه طباطبایی ......................... 134

3-2-6 جعفر روحبخش ........................... 135

3-2-7 مسعود عربشاهی ......................... 135

3-2-8 ناصر اویسی ............................ 137

3-2-9 صادق تبریزی ........................... 138

3-3 تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات   139

3-4 نمونه‌ای دیگر از آثار هنرمندان معاصر با نگاه سقاخانه‌ای    145

نتیجه گیری .................................. 152

گزارش کار عملی .............................. 154